Health Tips: ಬ್ರೈನ್​ ಸ್ಟ್ರೋಕ್ ಹೇಗೆ ಆಗುತ್ತೆ? ಇದರ ಲಕ್ಷಣಗಳೇನು ಗೊತ್ತಾ?

ಮೆದುಳಿನ (Brain)  ಭಾಗಕ್ಕೆ ರಕ್ತ ಪೂರೈಸುವ ರಕ್ತನಾಳವನ್ನು ಬ್ಲಾಕ್‌ ಆದಾಗ ಅಥವಾ ಸ್ಫೋಟಿಸಿದಾಗ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಮೆದುಳಿನ ದಾಳಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಬ್ರೈನ್​  ಸ್ಟ್ರೋಕ್‌ (Brain stroke)  ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ. ಎರಡೂ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ಮೆದುಳಿನ ಭಾಗಗಳು ಹಾನಿಗೊಳಗಾಗುತ್ತವೆ ಅಥವಾ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಪಾರ್ಶ್ವವಾಯು ಶಾಶ್ವತವಾದ ಮಿದುಳಿನ ಹಾನಿ, ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ವಿಫಲತೆ ಅಥವಾ ಸಾವಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. ಬ್ರೈನ್ ಸ್ಟ್ರೋಕ್ ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿ ಸಾವಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುವ 3 ನೇ ಸಾಮಾನ್ಯ ಕಾಯಿಲೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ವಿಚಾರವಾಗಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನ (Bengaluru) ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಸಿಟಿಯಲ್ಲಿರುವ (Electronic City) ಕಾವೇರಿ ಆಸ್ಪತ್ರೆಯ (Cauvery Hospital) ಡಿಎಂ (ನ್ಯೂರೋಲಜಿ), ಸಲಹೆಗಾರರು ನರವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಎಪಿಲಪ್ಟೊಲಜಿಸ್ಟ್‌(ಅಪಸ್ಮಾರಶಾಸ್ತ್ರ) ವಿಭಾಗದ ಡಾ ಸೋನಿಯಾ ತಾಂಬೆ ಎಂಡಿ ಕೆಲವು ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.

ಸ್ಟ್ರೋಕ್‌ಗಳ ವಿಧಗಳು ಯಾವುವು?

• ರಕ್ತಕೊರತೆಯ ಸ್ಟ್ರೋಕ್‌: ರಕ್ತನಾಳ ಬ್ಲಾಕ್‌ಆಗುವುದರಿಂದ ಇದು ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮೆದುಳಿನ ಭಾಗದ ರಕ್ತನಾಳಗಳ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯತೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ.


• ಹೆಮರಾಜಿಕ್ ಸ್ಟ್ರೋಕ್: ರಕ್ತನಾಳ ಒಡೆದು ಮೆದುಳಿನ ಅಂಗಾಂಶದೊಳಗೆ ರಕ್ತಸ್ರಾವ ಮತ್ತು ಅಂಗಾಂಶಗಳಿಗೆ ಹಾನಿಯಾದಾಗ ಈ ಸ್ಟ್ರೋಕ್‌ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ.

ಡಾ ಸೋನಿಯಾ ತಾಂಬೆ, ಎಂಡಿ, ಡಿಎಂ (ನ್ಯೂರೋಲಜಿ), ಸಲಹೆಗಾರರು ನರವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಎಪಿಲಪ್ಟೊಲಜಿಸ್ಟ್(ಅಪಸ್ಮಾರಶಾಸ್ತ್ರ), ಕಾವೇರಿ ಆಸ್ಪತ್ರೆ, ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಸಿಟಿ, ಬೆಂಗಳೂರು

ಟ್ರಾನ್ಸಿಯೆಂಟ್ ಇಸ್ಕೆಮಿಕ್ ಅಟ್ಯಾಕ್ (TIA) ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಮತ್ತೊಂದು ಸ್ಟ್ರೋಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಮೆದುಳಿನ ರಕ್ತ ಪೂರೈಕೆಯ ಪುನಃಸ್ಥಾಪನೆಯಿಂದಾಗಿ ಪಾರ್ಶ್ವವಾಯು ರೋಗಲಕ್ಷಣಗಳು ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿ ಮತ್ತು ತಾನಾಗಿಯೇ ಪರಿಹಾರಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಅನೇಕ ಬಾರಿ TIA ಗಳು ನೈಜ ಸ್ಟ್ರೋಕ್‌ಗೆ ಒಂದು ದಿನ ಅಥವಾ ವಾರಗಳ ಮೊದಲು ಸಂಭವಿಸುತ್ತವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಭವಿಷ್ಯದ ಸ್ಟ್ರೋಕ್‌ಗೆ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. TIA ಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಚಿಕಿತ್ಸೆ ನೀಡುವುದರಿಂದ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಟ್ರೋಕ್‌ಗಳನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಬಹುದು.

ಸ್ಟ್ರೋಕ್ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಏನಾಗುತ್ತದೆ: ಮೆದುಳಿಗೆ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಆಮ್ಲಜನಕ ಮತ್ತು ಪೋಷಕಾಂಶಗಳ ಪೂರೈಕೆ ಅಗತ್ಯ. ಬ್ಲಾಕ್‌ಆದ ಅಥವಾ ಒಡೆದ ರಕ್ತನಾಳದ ಶಕ್ತಿಯ ಪೂರೈಕೆಯು ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ, ಇದು ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿ ನರಕೋಶಗಳ ಸಾವಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಮೆದುಳಿನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಅರ್ಧ ಭಾಗವು ಅದರ ವಿರುದ್ಧ ಅರ್ಧ ದೇಹ ಭಾಗವನ್ನು ಸ್ಥೂಲವಾಗಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ಬಲ ಮೆದುಳಿನ ಪಾರ್ಶ್ವವಾಯು ದೇಹದ ಎಡಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಎಡ ಮೆದುಳಿನ ಸ್ಟೋಕ್‌ದೇಹದ ಬಲಭಾಗದ ಸಮಸ್ಯೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ.

ಸ್ಟ್ರೋಕ್‌ಗೆ ಕಾರಣವಾಗುವ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಅಂಶಗಳು ಯಾವುವು?

ಸ್ಟ್ರೋಕ್‌ಗೆ ಕಾರಣವಾಗುವ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಮಾರ್ಪಡಿಸಬಹುದಾದ (ಬದಲಾಯಿಸಬಹುದಾದ) ಮತ್ತು ಮಾರ್ಪಡಿಸಲಾಗದ (ಬದಲಾಯಿಸಲಾಗದ) ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಬಹುದು. ಮಾರ್ಪಡಿಸಬಹುದಾದ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಅಂಶಗಳು: ಅಧಿಕ ರಕ್ತದೊತ್ತಡ (>140/90), ಮಧುಮೇಹ ಮೆಲ್ಲಿಟಸ್, ನಿದ್ರೆಯ ಕೊರತೆ, ಒತ್ತಡ, ಸ್ಥೂಲಕಾಯತೆ, ಧೂಮಪಾನ,  ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ ಲಿಪಿಡ್‌ಅಧಿಕವಾಗುವುದು, ವ್ಯಾಯಾಮದ ಕೊರತೆ, ಬಾಯಿಯಿಂದ ಸೇವಿಸುವ ಗರ್ಭನಿರೋಧಕ ಮಾತ್ರೆಗಳು, ಹೃದ್ರೋಗ, ಅಸಹಜ ಹೃದಯದ ಬಡಿತ. ಮಾರ್ಪಡಿಸಲಾಗದ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಅಂಶಗಳೆಂದರೆ: ವೃದ್ಧಾಪ್ಯ,  ಲಿಂಗ, ಜನಾಂಗೀಯತೆ- ಆಫ್ರಿಕನ್ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು, ಹಿಂದಿನ ಸ್ಟ್ರೋಕ್‌ಗಳ ಇತಿಹಾಸ, ಪಾರ್ಶ್ವವಾಯುಗಳ ಆನುವಂಶೀಯ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಅಂಶಗಳು.

ಸಾಂದರ್ಭಿಕ ಚಿತ್ರ

ಸ್ಟ್ರೋಕ್‌ನ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಯಾವುವು?: ಸ್ಟ್ರೋಕ್ ರೋಗಲಕ್ಷಣಗಳು ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಸಂಭವಿಸುತ್ತವೆ, ರೋಗಲಕ್ಷಣಗಳು ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಕೆಳಗಿನವುಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದಾದರೂ ಒಂದರಿಂದ ಸಂಭವಿಸಬಹುದು.

• ಮುಖ, ತೋಳು ಅಥವಾ ಕಾಲಿನ ದೌರ್ಬಲ್ಯ ಅಥವಾ ಮರಗಟ್ಟುವಿಕೆ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದೇಹದ ಒಂದು ಬದಿಯಲ್ಲಿ


• ಮಾತನಾಡಲು ಅಥವಾ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ತೊಂದರೆಯಾಗುವುದು


• ದೃಷ್ಟಿ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಒಂದು ಅಥವಾ ಎರಡೂ ಕಣ್ಣುಗಳಲ್ಲಿ ಮಂದವಾಗುವುದು ಅಥವಾ ದೃಷ್ಟಿ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು


• ತಲೆತಿರುಗುವಿಕೆ ಅಥವಾ ಸಮತೋಲನ ಅಥವಾ ಸಮನ್ವಯದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು, ವಾಂತಿ


• ಚಲನೆ ಅಥವಾ ವಾಕಿಂಗ್ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು


• ಮೂರ್ಛೆ (ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ನಷ್ಟ) ಅಥವಾ ಸೆಳವು


• ಯಾವುದೇ ಕಾರಣವಿಲ್ಲದೆ ತೀವ್ರವಾದ ತಲೆನೋವು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು.

ಸಾಂಕೇತಿಕ ಚಿತ್ರ

ಪಾರ್ಶ್ವವಾಯು ರೋಗಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು BEFAST ಎಂಬ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ರೂಪದೊಂದಿಗೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಬಹುದು: ರೋಗಲಕ್ಷಣಗಳು ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಸಮಯದಿಂದ ಸಮತೋಲನ, ಕಣ್ಣಿನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು, ಮುಖ ಜೋತುಬೀಳುವುದು(ಡ್ರೂಪ್‌), ತೋಳಿನ ದೌರ್ಬಲ್ಯ, ಮಾತಿನ ಬದಲಾವಣೆ. ಈ ರೋಗಲಕ್ಷಣಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದಾದರೂ ಸಂಭವಿಸಿದಲ್ಲಿ, ಪ್ರಾರಂಭದ ಸಮಯವನ್ನು ಗಮನಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ತಕ್ಷಣದ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಆರೈಕೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕು.

ಸ್ಟ್ರೋಕ್ ಚಿಕಿತ್ಸೆ: ಚಿಕಿತ್ಸೆಯು ತಕ್ಷಣದ ತಪಾಸಣೆ, ವೈದ್ಯಕೀಯ ಆರೈಕೆ, ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸೆ, ಪುರ್ನವಸತಿ ಆರೈಕೆ. ಸ್ಟ್ರೋಕ್ ಆಗಿರುವ ಅನುಮಾನ ಬಂದ ತಕ್ಷಣ CT ಅಥವಾ MRI ನ್ಯೂರೋಇಮೇಜಿಂಗ್ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಪಾರ್ಶ್ವವಾಯು ಪ್ರಕಾರವು ರಕ್ತಕೊರತೆಯದ್ದೋ(ರಕ್ತನಾಳದ ಅಡಚಣೆಯಿಂದಾಗಿ) ಅಥವಾ ಹೆಮರಾಜಿಕ್ (ರಕ್ತನಾಳದ ಒಡೆದ) ಎಂದು ಪತ್ತೆ ಮಾಡಬೇಕು.

ವೈದ್ಯಕೀಯ: ರೋಗಲಕ್ಷಣಗಳು ಪ್ರಾರಂಭವಾದ 4.5 ಗಂಟೆಗಳ ಒಳಗೆ ರೋಗಿಯು ಆಸ್ಪತ್ರೆಯನ್ನು ತಲುಪಿದರೆ, ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟುವಿಕೆಯನ್ನು ಕರಗಿಸಲು ಮತ್ತು ರಕ್ತ ಪೂರೈಕೆಯನ್ನು ಪುನಃಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಅರ್ಹ ರೋಗಿಗಳಿಗೆ ಅಂಗಾಂಶ ಪ್ಲಾಸ್ಮಿನೋಜೆನ್ ಆಕ್ಟಿವೇಟರ್ ಎಂಬ ಚುಚ್ಚುಮದ್ದನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಇದನ್ನು ಇಸ್ಕೆಮಿಕ್ ಸ್ಟ್ರೋಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಸಾಂದರ್ಭಿಕ ಚಿತ್ರ

ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸೆ ಅಥವಾ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆ: ಒಂದು ರಕ್ತನಾಳದ ದೊಡ್ಡ ಬ್ಲಾಕ್‌ಆದರೆ, ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್ ಥ್ರಂಬೆಕ್ಟಮಿ ಎಂಬ ವೈದ್ಯಕೀಯ ವಿಧಾನವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಅದರಲ್ಲಿ ರಕ್ತನಾಳವನ್ನು ಪುನಃಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಎಂಡೋವಾಸ್ಕುಲರ್ ತಂತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಬ್ಲಾಕ್‌ ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅರ್ಹ ರೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ರೋಗಲಕ್ಷಣದ ಪ್ರಾರಂಭದಿಂದ 24 ಗಂಟೆಗಳವರೆಗೆ ಇದನ್ನು ಮಾಡಬಹುದು.

ಪುನರ್ವಸತಿ: ನಿರಂತರ ನರವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ರೋಗಿಗಳಿಗೆ ಭೌತಚಿಕಿತ್ಸೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪುನರ್ವಸತಿ ಅಗತ್ಯವಿದೆ, ಸಮತೋಲನ ಚಿಕಿತ್ಸೆ, ಮಾತಿನ ಚಿಕಿತ್ಸೆ. ಪ್ರಮುಖ ಪಾರ್ಶ್ವವಾಯುಗಳಲ್ಲಿ ಪುನರ್ವಸತಿ ತಿಂಗಳುಗಳ ಕಾಲ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು.

ತೀರ್ಮಾನ: ಪಾರ್ಶ್ವವಾಯು ಯಾರಿಗಾದರೂ, ಯಾವುದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದಾಳಿ ಮಾಡಬಹುದು ಮತ್ತು ಅವರ ಜೀವನವನ್ನು ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸಬಹುದು. ಅಪಾಯದ ಅಂಶದ ಮಾರ್ಪಾಡು, ಉತ್ತಮ ಜೀವನಶೈಲಿ, ಎಚ್ಚರಿಕೆಯ ಚಿಹ್ನೆಗಳ ಆರಂಭಿಕ ಪತ್ತೆ, ಸಮಯಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಆರೈಕೆಯನ್ನು ಪಡೆಯುವುದು ಶಾಶ್ವತ ಹಾನಿ ಮತ್ತು ಸಾವನ್ನು ತಡೆಯಬಹುದು.