Confidence Vote: ವಿಶ್ವಾಸಮತ ಎಂದರೇನು? ಸರ್ಕಾರದ ಅಳಿವು-ಉಳಿವಿನಲ್ಲಿ ಇದರ ಮಹತ್ವವೇನು?

ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ (Maharashtra CM) ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಉದ್ಧವ್ ಠಾಕ್ರೆ (Uddhav Thackrey) ರಾಜೀನಾಮೆ (Resign) ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ನಿನ್ನೆ ರಾತ್ರಿ ಫೇಸ್‌ಬುಕ್‌ ಲೈವ್‌ನಲ್ಲೇ (Facebook Live) ರಾಜೀನಾಮೆ ಬಗ್ಗೆ ಉದ್ಧವ್ ಠಾಕ್ರೆ ಘೋಷಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಸಿಎಂ ಸ್ಥಾನದ ಜೊತೆಗೆ ವಿಧಾನ ಪರಿಷತ್ ಸದಸ್ಯತ್ವಕ್ಕೂ (MLC) ಉದ್ಧವ್ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಇಂದು ಸಂಜೆಯೊಳಗೆ ವಿಶ್ವಾಸಮತ (Confidence Vote) ಸಾಬೀತು ಪಡಿಸುವಂತೆ ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್ (Supreme Court) ಸೂಚನೆ ನೀಡಿತ್ತು. ಅದಕ್ಕೂ ಮುನ್ನವೇ ಉದ್ಧವ್ ರಾಜೀನಾಮೆ ಘೋಷಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅಂದಹಾಗೆ ಈ ವಿಶ್ವಾಸ ಮತ ಯಾಚನೆ ಅಥವಾ ಕಾನ್ಫಿಡೆನ್ಸ್ ವೋಟ್ ಅಥವಾ ಟ್ರಸ್ಟ್ ವೋಟ್ (Trust Vote) ಎಂದರೇನು? ಇದನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವುದು ಯಾರು? ಸರ್ಕಾರದ ಅಳಿವು-ಉಳಿವಿನಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಾಸಮತದ ಮಹತ್ವವೇನು? ನಿಮ್ಮ ಈ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗ ಉತ್ತರ ಇಲ್ಲಿದೆ ಓದಿ…

ವಿಶ್ವಾಸ ಮತ ಎಂದರೇನು?

ವಿಶ್ವಾಸಮತವು ಪ್ರಸ್ತುತ ಆಡಳಿತ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ರಾಜ್ಯ ಅಥವಾ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ಸಂಸತ್ತು ಅಥವಾ ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯರ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆಯೇ ಎಂದು ತಿಳಿಯಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವ ಒಂದು ವಿಧಾನವಾಗಿದೆ.

ವಿಶ್ವಾಸಮತ ಯಾಚನೆ ಯಾವಾಗ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ?

ಹೊಸದಾಗಿ ಚುನಾಯಿತ ಸರ್ಕಾರ ಲೋಕಸಭೆ ಅಥವಾ ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಮೊದಲ ಅಧಿವೇಶನದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪಕ್ಷ ಅಥವಾ ಪಕ್ಷಗಳ ಗುಂಪು ಸದನದಲ್ಲಿ ಬಹುಮತವನ್ನು ಹೊಂದುತ್ತದೆಯೇ ಅಂತ ಪರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂದಿನ ಸರಕಾರ ಬಹುಮತ ಕಳೆದುಕೊಂಡಿರುವುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾದರೆ ಸದನದ ಐದು ವರ್ಷಗಳ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗದಿದ್ದರೆ ವಿಶ್ವಾಸ ಮತವನ್ನು ಕೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.

ವಿಶ್ವಾಸಮತ ಯಾಚನೆಗೆ ಸೂಚಿಸುವವರು ಯಾರು?

ಬಹುಮತದ ಪರೀಕ್ಷೆಗೆ ಬಳಸುವ ಪದವಾಗಿದೆ. ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ವಿರುದ್ಧ ಅನುಮಾನಗಳಿದ್ದಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯಪಾಲರು ಸದನದಲ್ಲಿ ಬಹುಮತ ಸಾಬೀತುಪಡಿಸುವಂತೆ ಹೇಳಬಹುದು. ಸಮ್ಮಿಶ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ವೇಳೆ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳು ವಿಶ್ವಾಸಮತ ಯಾಚನೆ ಮಾಡಿ ಬಹುಮತ ಗಳಿಸುವಂತೆ ಕೋರಬಹುದು. ಸ್ಪಷ್ಟ ಬಹುಮತದ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ, ಸರ್ಕಾರ ರಚಿಸಲು ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಹಕ್ಕು ಸಾಧಿಸಿದಾಗ, ಸರ್ಕಾರ ರಚಿಸಲು ಯಾರಿಗೆ ಬಹುಮತವಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ನೋಡಲು ರಾಜ್ಯಪಾಲರು ವಿಶೇಷ ಅಧಿವೇಶನಕ್ಕೆ ಕರೆಯಬಹುದು. ಕೆಲವು ಶಾಸಕರು ಗೈರುಹಾಜರಾಗಬಹುದು ಅಥವಾ ಮತದಾನ ಮಾಡದೇ ಇರಬಹುದು. ನಂತರ ಮತ ಹಾಕಲು ಹಾಜರಿದ್ದ ಶಾಸಕರ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಇದನ್ನೂ ಓದಿ: Abortion Law: ಗರ್ಭಪಾತ ನಿಷೇಧ ಕಾನೂನು ಎಂದರೇನು? ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಆಕ್ರೋಶ ವ್ಯಕ್ತವಾಗಿದ್ದೇಕೆ?

ಅವಿಶ್ವಾಸ ನಿರ್ಣಯ

ಅವಿಶ್ವಾಸ ನಿರ್ಣಯ, ಅಥವಾ ಅವಿಶ್ವಾಸದ ಮತ ಸರ್ಕಾರದ ಮೇಲೆ ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ತಮಗೆ ವಿಶ್ವಾಸವಿಲ್ಲ ಎಂದು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಸದನದ ಸದಸ್ಯರು ಕೋರಬಹುದು. ರಾಜ್ಯದ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನದ ನಿಯಮಗಳು ಮತ್ತು ವ್ಯವಹಾರದ ನಡವಳಿಕೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಸಭಾಧ್ಯಕ್ಷರು ಒಂದು ದಿನ ಅಥವಾ ದಿನಗಳು ಅಥವಾ ದಿನದ ಭಾಗವನ್ನು ನಿರ್ಣಯದ ಚರ್ಚೆಗೆ ನಿಗದಿಪಡಿಸಬಹುದು.

ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಏನಿದೆ?

ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವುದೇ ಸ್ಪಷ್ಟ ನಿಬಂಧನೆಗಳಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಸಂಪ್ರದಾಯಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ.

ವಿಶ್ವಾಸಮತದಲ್ಲಿ ಸೋತರೆ ಏನಾಗುತ್ತದೆ?

ವಿಶ್ವಾಸ ಮತದಲ್ಲಿ ಸೋತರೆ ಸಿಎಂ ಅಥವಾ ಪ್ರಧಾನಿ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ. ಅದು ನಿರಾಕರಿಸಿದರೆ, ಪ್ರಧಾನಿಯನ್ನು ಪದಚ್ಯುತಗೊಳಿಸುವ ಅಧಿಕಾರ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗೆ ಇದೆ. ಇದುವರೆಗಿನ ಭಾರತದ ಸಂಸದೀಯ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಧಾನಿಯನ್ನು ಬಲವಂತವಾಗಿ ಪದಚ್ಯುತಗೊಳಿಸಿಲ್ಲ.

ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಲು ನಿರಾಕರಿಸುತ್ತಾರಾ?

ಪ್ರಾಯೋಗಿಕವಾಗಿ, ಯಾವುದೇ ಸರ್ಕಾರವು ವಿಶ್ವಾಸ ಮತವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ನಂತರ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಲು ನಿರಾಕರಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಸರ್ಕಾರವು ವಿಶ್ವಾಸ ಮತವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡರೆ ಮತ್ತು ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರೆ, ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಅದನ್ನು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಸರ್ಕಾರವಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಸಲು ಕೇಳುತ್ತಾರೆ, ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕವಾಗಿ ಮತದಾನದ ಮೊದಲು ಅದೇ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ.

ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಅಧಿಕಾರವಿಲ್ಲ

ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಪ್ರಕಾರ, ಅಂತಹ ಸರ್ಕಾರವು ಯಾವುದೇ ಪ್ರಮುಖ ನೀತಿ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ ಏಕೆಂದರೆ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಮುಂಚಿತವಾಗಿ ಸಂಸತ್ತು ವಿಸರ್ಜನೆಯಾಗುತ್ತದೆ.

ವಿಶ್ವಾಸಮತ ಯಾಚನೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಹೇಗೆ ನಡೆಯುತ್ತದೆ?

ಕಲಾಪ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಸ್ಪೀಕರ್‌ ಸೂಚನೆಯಂತೆ ಸಭಾನಾಯಕರಾದ ಸಿಎಂರಿಂದ ವಿಶ್ವಾಮತ ಯಾಚನೆ ಪ್ರಸ್ತಾವ ಮಂಡನೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಸ್ತಾವ ಮಂಡನೆ ಬಳಿಕ ಈ ಕುರಿತ ಚರ್ಚೆಗೆ ಸಿಎಂ ಕೋರಿಗೆ ಸಲ್ಲಿಸುವುದು. ಪ್ರತಿಪಕ್ಷದ ನಾಯಕರ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನೂ ಪಡೆದು ಚರ್ಚೆಗೆ ಸ್ಪೀಕರ್‌ ಅನುಮತಿಸಬಹುದು.

ಚರ್ಚೆಗೆ ನಿಗದಿತ ಕಾಲಮಿತಿ ಇಲ್ಲ

ಚರ್ಚೆಗೆ ಸ್ಪೀಕರ್‌ ಕಾಲಮಿತಿ ನಿಗದಿ ಪಡಿಸಬಹುದಾದರೂ ಇಂತಿಷ್ಟೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಚರ್ಚೆ ಮುಗಿಸಬೇಕೆಂದು ನಿಯಮದಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟತೆಯಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ಚರ್ಚೆ ಎಷ್ಟು ಹೊತ್ತಾದರೂ ಎಳೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಬಹುದು. ಚರ್ಚೆ ಬಳಿಕ ಆಡಳಿತ ಪಕ್ಷ ಅಪೇಕ್ಷಿಸಿದರೆ ಮತದಾನ ನಡೆಯಲಿದೆ.

ಮತದಾನ ಹೇಗೆ ನಡೆಯುತ್ತದೆ?

ಮತದಾನಕ್ಕೆ ತೀರ್ಮಾನವಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ 3 ನಿಮಿಷ ಕಾಲ ಬೆಲ್‌ ಬಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬೆಲ್‌ ಬಾರಿಸುವ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸದನದ ಹೊರಗಿರುವ ಶಾಸಕರು ಒಳ ಬರಬಹುದು. ಒಳಗಿದ್ದ ಸದಸ್ಯರು ಹೊರ ಹೋಗಬಹುದು. ಬೆಲ್‌ ಅಂತ್ಯಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಎಲ್ಲ ಪ್ರವೇಶ ದ್ವಾರಗಳನ್ನು ಬಂದ್‌ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಇದನ್ನೂ ಓದಿ: Air Suvidha: ಏರ್‌ ಸುವಿಧಾ ಎಂದರೇನು? ವಿಮಾನ ಪ್ರಯಾಣಕ್ಕೂ ಮುನ್ನ ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಅಂಶಗಳೇನು?

ಮತ ಏಣಿಕೆ ಹೇಗೆ?

ವಿಶ್ವಾಸಮತದ ಪರವಿರುವವರು ಎದ್ದು ನಿಲ್ಲಲು ಸೂಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹೆಡ್‌ ಕೌಂಟ್‌ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಮತ ಚಲಾವಣೆಯ ಲೆಕ್ಕ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಂತರ ವಿಶ್ವಾಸಮತದ ವಿರೋಧ ಇರುವವರು ಎದ್ದು ನಿಲ್ಲಲು ಸೂಚಿಸಿ ಕೌಂಟ್‌ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪರ, ವಿರೋಧ ಮತಗಳ ಆಧಾರದಲ್ಲಿ ಸರಕಾರ ವಿಶ್ವಾಸಮತ ಗೆದ್ದಿದೆಯೊ ಇಲ್ಲವೊ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಸ್ಪೀಕರ್‌ ಪ್ರಕಟಿಸುತ್ತಾರೆ.