Budget 2023: ದೇಶದ ಮೊದಲ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದವರು ಯಾರು? ನಿಮಗ್ಯಾರಿಗೂ ಗೊತ್ತಿರದ ಸಂಗತಿ ಇಲ್ಲಿದೆ!

ಇನ್ನೇನು ಕೆಲವೇ ಕೆಲವು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ದೇಶದ ಬಜೆಟ್ (Budget 2023) ಮಂಡನೆಯಾಗಲಿದೆ. ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವೆ ನಿರ್ಮಲಾ ಸೀತಾರಾಮನ್ (Nirmala Sitharaman) ಫೆಬ್ರವರಿ 1 ರಂದು ದೇಶದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಲಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ದೇಶದ ಬಜೆಟ್ ಇತಿಹಾಸ (History) ಏನು ಗೊತ್ತಾ? ಅಲ್ಲದೇ ದೇಶದ ಮೊದಲ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದವರು ಯಾರು ಗೊತ್ತಾ? ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ನಾವು ಇಂದು ವಿವರವಅಗಿ ಹೇಳಿದ್ದೇವೆ ನೋಡಿ. ಬ್ರಿಟಿಷ್ (British) ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬರು ದೇಶದ ಮೊದಲ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದ್ದರಯ. ಜೇಮ್ಸ್ ವಿಲ್ಸನ್ (James Wilson) ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು 7 ಏಪ್ರಿಲ್ 1860 ರಂದು ಮಂಡಿಸಿದರು. ಅವರು ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಹಣಕಾಸು ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ಈ ಪರಿಷತ್ತು ಭಾರತದ ವೈಸರಾಯ್‌ಗೆ ಸಲಹೆ ನೀಡುತ್ತಿತ್ತು. ವಿಲ್ಸನ್ 'ದಿ ಎಕನಾಮಿಸ್ಟ್' ಸಂಸ್ಥಾಪಕರೂ ಆಗಿದ್ದರು.

ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಬಜೆಟ್​ ಮಂಡಿಸಿದ್ಯಾರು?

ಕಾರ್ಲ್ ಮಾರ್ಕ್ಸ್ ಅವರು ಎಲ್ಲಾ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಉನ್ನತ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿಟ್ಟರು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ಮೊದಲ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು 26 ನವೆಂಬರ್ 1947 ರಂದು ಮಂಡಿಸಲಾಯಿತು. ಆರ್.ಕೆ.ಷಣ್ಮುಖ ಶೆಟ್ಟಿ ಅವರು ಪ್ರಸ್ತುತ ಪಡಿಸಿದರು.  ಸ್ವತಂತ್ರ ಷಣ್ಮುಖ ಶೆಟ್ಟಿ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದರು.

26 ನವೆಂಬರ್ 1947 ರಂದು ಮೊದಲ ಬಜೆಟ್​!

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡನೆಯ ಇತಿಹಾಸವು 1860 ರ ಹಿಂದಿನದು. ಭಾರತೀಯ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಈಸ್ಟ್-ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯಿಂದ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಿದ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ 7 ಏಪ್ರಿಲ್ 1860 ರಂದು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಲಾಯಿತು. ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದ ಮೊದಲ ಹಣಕಾಸು ಸದಸ್ಯ ಜೇಮ್ಸ್ ವಿಲ್ಸನ್. ಮಧ್ಯಂತರ ಸರ್ಕಾರದ ಸದಸ್ಯರಾದ ಲಿಯಾಖತ್ ಅಲಿ ಖಾನ್ ಅವರು 1947-48 ರ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಮಂಡಿಸಿದರು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರಾದ ಷಣ್ಮುಖಂ ಶೆಟ್ಟಿ ಅವರು ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು 26 ನವೆಂಬರ್ 1947 ರಂದು ಮಂಡಿಸಿದರು.

ಇದನ್ನೂ ಓದಿ: ಫೆಬ್ರವರಿ ಒಂದಕ್ಕೆ ಪಕ್ಕಾ ಅನ್ನದಾತರಿಗೆ ಗುಡ್​ ನ್ಯೂಸ್​, ಹೆಚ್ಚಿನ ಹಣ ಕೈ ಸೇರೋದು ಕನ್ಫರ್ಮ್​!

ಜೇಮ್ಸ್ ವಿಲ್ಸನ್ ಯಾರು?

ಜೇಮ್ಸ್ ವಿಲ್ಸನ್ ಒಬ್ಬ ಸ್ಕಾಟಿಷ್ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ. ಅವರ ಕುಟುಂಬವು ಟೋಪಿಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಮತ್ತು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವ ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ನಂತರ ಅವರು ಪರಿಣಿತ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಲ್ಲಿ ಎಣಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರು ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಬಗ್ಗೆ ಅಪಾರ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. 'ದಿ ಎಕನಾಮಿಸ್ಟ್' ಜೊತೆಗೆ ಅವರು ಚಾರ್ಟರ್ಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ, ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ ಮತ್ತು ಚೀನಾದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರಾಗಿದ್ದರು.

ಇದು 1969 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು. ಹೀಗೆ ಸ್ಟಾಂಡರ್ಡ್ ಚಾರ್ಟರ್ಡ್ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು.  ಡಿಸೆಂಬರ್ 1859 ರಿಂದ ಆಗಸ್ಟ್ 1860 ರವರೆಗೆ ಜೇಮ್ಸ್ ವಿಲ್ಸನ್ ವೈಸರಾಯ್ ಕಾರ್ಯಕಾರಿ ಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ಸರ್ಕಾರಿ ಲೆಕ್ಕಪತ್ರ ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ವೇತನ ಕಚೇರಿ, ಲೆಕ್ಕಪರಿಶೋಧನೆ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಅವರು ಕಾಗದದ ಕರೆನ್ಸಿ, ಭಾರತೀಯ ಪೊಲೀಸ್, ಮಿಲಿಟರಿ ಹಣಕಾಸು ಆಯೋಗ ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕ ಹಣಕಾಸು ಆಯೋಗದ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು.

ಫ್ರೆಂಚ್​ ಮೂಲದ ಪದ ಈ ಬಜೆಟ್​!

ಬಜೆಟ್ ಎಂಬುದು ಫ್ರೆಂಚ್ ಮೂಲದ ಪದವಾಗಿದೆ. ಬಜೆಟ್ ಎಂಬ ಪದವು ಬುಜೆ ಎಂಬ ಪದದಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ಬುಜೆ ಎಂದರೆ ಚಿಕ್ಕ ಚೀಲ. 1733 ರಲ್ಲಿ, ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಮಾಜಿ ಕುಲಪತಿಯಾಗಿದ್ದ ಸರ್ ರಾಬರ್ಟ್ ವಾಲ್ಪೋಲ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ಬಜೆಟ್ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆ ಪತ್ರಗಳನ್ನು ಒಂದು ಚೀಲದಿಂದ ಸದನಕ್ಕೆ ತಂದರು. ಅಲ್ಲಿದ್ದವರೊಬ್ಬರು ಚೀಲದಲ್ಲಿ ಏನಿದೆ ಎಂದು ಕೇಳಿದರು. ಆಗ ಉತ್ತರಿಸಿದ ಅವರು, ಇದು ನಿಮಗೆ ಬಜೆಟ್ ಆಗಿದೆ ಅಂದಿನಿಂದ ಬಜೆಟ್ ಎಂಬ ಪದ ಬಳಕೆಗೆ ಬಂತು.